Οι υπαίθριες ντομάτες του Δεκέμβρη

"ΕΛΠΙΔΑ" 

Αυτή είναι η ονομασία της ντομάτας που στολίζει μέσα στο καταχείμωνο,

 τον νοικοκυρεμένο και εύφορο κάμπο του Λεωνιδίου.

 Σε αυτόν τον τόσο παραγωγικό  τόπο, ευδοκιμούν σχεδόν όλα τα ζαρζαβατικά 

και οι αγρότες του Λεωνιδίου - που αυτή την εποχή βρίσκονται σε πλήρη δράση-

φροντίζουν ώστε να μη μένει  ούτε σπιθαμή εδάφους ανεκμετάλευτη.

ΟΙ ΚΗΠΟΥΡΟΙ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ

Απόσπασμα από το άρθρο

 "ΤΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ 1850-2000"

του πρωτοπρεσβύτερου Νικόλαου Μ. Καμβύση 

(δημοσιεύτηκε στα  "Χρονικά των Τσακώνων"  Τόμος ΙΗ , Αθήνα 2004-2005)

Ένα συμβόλαιο του 1930, που έγραφε το επάγγελμα ενός συναλλασσομένου «κηπουρού», 
µου έδωσε την αφορμή να ρωτήσω και να μάθω για την προσφορά κι εργασία 
αυτής της ομάδας. Οι προεστοί που ήσαν διαχειριστές και εισέπρατταν τους φόρους επί Τουρκοκρατίας, 
έγιναν μετά κτηματίες και ιδιοκτήτες.Οι ομάδες των γεωργών και εργατών παρέμειναν στα χέρια τους.

Στην αρχή καλλιέργησαν το αμπέλι, η φυλλοξήρα όμως του 1870, τους ανάγκασε
να το εγκαταλείψουν και να καλλιεργήσουν την ελιά, µε την προτροπή γαμπρών που ήρθαν από την Κεφαλλονιά. Το λάδι της παραγωγής τους ικανοποιούσε οικονομικώς, λόγω του ότι είχε µια σταθερή τιμή. Μια αποθήκη λαδιού ενός αρχοντόσπιτου, του Βουγά,

μπορεί να µας δώσει τις πληροφορίες, πόση σημασία και αξία έδιναν στο λάδι.
 Έξι μεγάλα κιούπια των πεντακοσίων οκάδων
και στη μέση ένα μεγάλο μέσα στο χώμα, σαν λάκκος ασφαλείας, 

διατηρούσε δροσερό και υγιεινό περιβάλλον.Παράλληλα οι κτηματίες-νοικοκυραίοι διατηρούσαν κήπους (λαχανόκηπους) για τις ανάγκες της οικογενείας τους. Επειδή το έδαφος ήταν και είναι γόνιμο,

περίσσευαν λαχανικά και τα πουλούσαν στις δυο πλατείες µε τα γαϊδουράκια τους,
µε γεμάτα τα καλάθια, λαχανικά και φρούτα.
Φορώντας µια μακριά ποδιά µε µια τσέπη για τα κέρματα κρατούσαν την παλάντζα.

 Ο ίσκιος και στις δυο πλατείες, Χαρμαντά και Χασάπικα
ξεκούραζε τους κηπουρούς κι ευνοούσε τη συναλλαγή µε τους πελάτες. 

Στην τρίτη γενιά κατάφεραν οι εργατικοί αυτοί κηπουροί να γίνουν ιδιοκτήτες
και να πάρουν τον τίτλο του περιβολάρη-επιχειρηματία.
Εκτός από την τοπική αγορά, τροφοδοτούσαν την αγορά των Σπετσών,Ύδρας και Πειραιά.

 Μια πανέξυπνη και δραστήρια περιβολάρισσα ανακάλυψε ότι τα αχλάδια,
χειμωνιάτικα και κρυστάλλια ή νερουλά ήσαν ικανά, 

τα µεν χειμωνιάτικα να τ' αγοράσουν τα ζαχαροπλαστεία για κομπόστες,
τα δε κρυστάλλια τα ζητούσαν στην Αλεξάνδρεια σαν φρούτα περιωπής,
αποκομίζοντας έτσι τεράστια οικονομικά οφέλη. Αργότερα δε τα κρυστάλλια
τα απορροφούσε και η αγορά του Πειραιά.

 Η προτεραιότητα στα φρούτα αυτά έφτασε μέχρι το 1950 που τα δέντρα κορέσθηκαν,
τα έπνιξαν διάφορες ασθένειες και τα ανταγωνίστηκαν άλλα φρούτα
στην αγορά, όπως τα ροδάκινα. Την εποχή εκείνη ένας προοδευτικός περιβολάρης καλλιέργησε πορτοκαλιές,

 τα λεγόμενα ομφαλοφόρα Καλιφόρνιας.Παράλληλα δε καλλιέργησαν τη φημισμένη μελιτζάνα. 

Τα προϊόντα αυτά κράτησαν την προτεραιότητα μέχρι σήμερα. 

Μια περισπούδαστη ομιλία ενός προέδρου του συνεταιρισμού, του Τριαντάφυλλου Σαρρή,
 που δημοσιεύτηκε στην πρόσφατη «Κυνουρία» μπορεί κι αυτή να καταγραφεί στα πρακτικά
και να καλύψει όλο το φάσμα της δραστηριότητας των κηπουρών,
επιχειρηματιών περιβολάρηδων του Λεωνιδίου. Για να δείξω τη σπουδαιότητα
και δραστηριότητα των κηπουρών, θ' αναφερθώ σε δυο πράγματα. 

Πρώτον: Όταν άνοιξε ο δρόμος Λεωνιδίου Άστρους, το 1957 το Μάρτιο μήνα,
 τον Ιούλιο και Αύγουστο στο φόρτε της παραγωγής περνούσαν κάθε μέρα από το Άργος
 18 με 20 φορτηγά αυτοκίνητα τροφοδοτώντας την αγορά Αθηνών - Πειραιώς. 

Οι Αργίτες εξεπλάγησαν και διερωτήθηκαν πού είναι αυτό το μέρος με τόση παραγωγή
 που εμείς μ' έναν τεράστιο κάμπο κινδυνεύουμε να στείλουμε 10 αμάξια στην αγορά. 

Μερικοί περίεργοι επισκέφτηκαν τον κάμπο του Λεωνιδίου και διαπίστωσαν
την εντατικότητα και την πρωτοβουλία στις καλλιέργειες. 

Φώναξαν μαζί:"Μας νικήσατε Τσάκωνες", σαν τους παλιούς Δωριείς στη μάχη στα Μνήματα. 

Δεύτερον: Κάποιος γεωπόνος, Χρήστος Ξανθάκος από τη Λακωνία,

 κάλεσε τους συμπατριώτες του να πάρουν μάθημα «κηπουρικής δεοντολογίας»,
 καλλιέργειας ντομάτας και σήμερα όλος ο κάμπος της Σκάλας και των γύρω χωριών

 οικονομικά ενισχύθηκε απ' αυτή την καλλιέργεια. 

Κλείνοντας το οδοιπορικό αυτό, σας εύχομαι ολόψυχα,

 να διατηρήσετε την αγάπη σας προς τα περιβόλια σας, που τα 'χετε ποτίσει με ιδρώτα 

και να είστε πάντοτε ένα φωτεινό παράδειγμα για τις καλλιέργειες.

~~~~~~~~~~~~~~~~~